Instrukcje bezpieczeństwa pożarowego i szkolenia przeciwpożarowe

Instrukcje bezpieczeństwa pożarowego (IBP) stanowią kluczowy element systemu ochrony przeciwpożarowej w Polsce, mający na celu zapewnienie bezpieczeństwa życia, zdrowia, mienia i środowiska przed zagrożeniem pożarowym. Są one prawnie wymaganym dokumentem, dostosowanym do specyfiki każdego budynku, obiektu budowlanego lub terenu. Regularna aktualizacja IBP jest niezbędna do utrzymania zgodności z obowiązującymi przepisami oraz uwzględnienia zmieniających się warunków użytkowania i potencjalnych zagrożeń. Niniejszy raport przedstawia szczegółową analizę prawnych wymogów dotyczących instrukcji bezpieczeństwa pożarowego oraz obowiązkowych szkoleń przeciwpożarowych w Polsce, opierając się na aktualnych przepisach prawa i informacjach z oficjalnych źródeł rządowych.

Podstawa prawna obowiązków w zakresie ochrony przeciwpożarowej

Zgodnie z art. 4 ust. 1 pkt 1 Ustawy o ochronie przeciwpożarowej, właściciel budynku, obiektu lub terenu zobowiązany jest zapewnić ochronę przeciwpożarową zgodnie z obowiązującymi przepisami. Oznacza to, że powinien podejmować działania mające na celu zapobieganie pożarom, ochronę życia i zdrowia osób oraz ograniczenie potencjalnych zagrożeń związanych z ogniem. W praktyce wiąże się to z zapewnieniem odpowiedniego wyposażenia w sprzęt przeciwpożarowy, regularnymi przeglądami instalacji technicznych, organizowaniem szkoleń z zasad postępowania w przypadku pożaru, a także przestrzeganiem wytycznych dotyczących dróg ewakuacyjnych, ich dostępności i właściwego oznakowania. Realizacja tych obowiązków ma na celu ochronę życia, zdrowia oraz mienia, a także redukcję ryzyka strat materialnych.

Właściciel budynku, obiektu budowlanego lub terenu, zapewniając ich ochronę przeciwpożarową, jest obowiązany: 1) przestrzegać przeciwpożarowych wymagań techniczno-budowlanych, instalacyjnych i technologicznych¹

Przepisy te nakładają na właściciela obiektu obowiązek przestrzegania zasad związanych z ochroną przeciwpożarową, obejmujących m.in. konstrukcję budynku, instalacje elektryczne, wentylacyjne i grzewcze, a także procesy technologiczne zachodzące w danym obiekcie. W związku z tym wymagane jest tworzenie i aktualizacja Instrukcji Bezpieczeństwa Pożarowego (IBP), która dokumentuje sposób realizacji różnorodnych wymogów przeciwpożarowych1.

Szczególną uwagę należy zwrócić na szeroki zakres terminu „techniczno-budowlanych, instalacyjnych i technologicznych” – podkreśla on potrzebę kompleksowego ujęcia licznych aspektów bezpieczeństwa, znacznie wykraczających poza same działania gaśnicze¹. W praktyce przekłada się to na uwzględnienie założeń projektowych, materiałów budowlanych („techniczno-budowlane”), systemów wewnętrznych („instalacyjne”) oraz ryzyk związanych z działalnością operacyjną czy stosowanym sprzętem („technologiczne”)¹.

Art. 6 ust. 1: Rozszerzenie zakresu odpowiedzialności za bezpieczeństwo pożarowe. Zgodnie z treścią art. 6 ust. 1 Ustawy o ochronie przeciwpożarowej:

Właściwe urzędy, instytucje, organizacje, przedsiębiorcy lub osoby fizyczne są obowiązane uwzględnić wymagania w zakresie ochrony przeciwpożarowej przy zagospodarowaniu i uzbrajaniu terenu².

Przepis ten wykracza poza tradycyjną odpowiedzialność właścicieli i zarządców obiektów, nakładając obowiązek uwzględniania wymagań ochrony przeciwpożarowej na szerokie grono podmiotów, w tym organy administracji, instytucje publiczne, przedsiębiorstwa oraz osoby fizyczne. Już na etapie projektowania i rozwoju infrastruktury wymagane jest aktywne planowanie rozwiązań ppoż., co bezpośrednio wpływa na późniejsze praktyki oraz procedury bezpieczeństwa wdrażane w Instrukcji Bezpieczeństwa Pożarowego (IBP). Choć artykuł nie odnosi się wprost do IBP, jego interpretacja jasno wskazuje na konieczność uwzględniania ochrony przeciwpożarowej w każdym aspekcie procesu projektowego.

Co istotne, regulacja dotyczy również przedsiębiorców, którzy prowadzą działalność w budynkach, niezależnie od tego, czy są ich właścicielami. Odpowiadają oni za zapewnienie odpowiedniego poziomu bezpieczeństwa pożarowego w swoich obszarach operacyjnych. W praktyce oznacza to potrzebę dostosowania IBP do specyfiki prowadzonej działalności, co może wiązać się z wprowadzeniem nowych procedur, protokołów czy rozwiązań dedykowanych konkretnej branży lub charakterystyce najemcy.

Obowiązkowe Instrukcje Bezpieczeństwa Pożarowego (IBP)

Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 7 czerwca 2010 r. w sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków, innych obiektów budowlanych i terenów (Dz. U. z 2023 r. poz. 822)

§ 6 ust. 1: Określenie zakresu obowiązku posiadania IBP4
Zgodnie z treścią Rozporządzenia, „Właściciele, zarządcy lub użytkownicy budynków lub ich części stanowiących odrębne strefy pożarowe, przeznaczonych do wykonywania funkcji użyteczności publicznej, zamieszkania zbiorowego, produkcyjnych, magazynowych oraz inwentarskich, zapewniają i wdrażają Instrukcję Bezpieczeństwa Pożarowego…”. Przepis ten wyraźnie wskazuje, iż opracowanie i wdrożenie IBP jest prawnie wymagane w odniesieniu do budynków o określonym przeznaczeniu, w tym:

  • użyteczności publicznej (m.in. szkoły, szpitale, biura, centra handlowe),
  • zamieszkania zbiorowego (np. hotele, internaty, domy opieki),
  • produkcyjnych (zakłady przemysłowe, warsztaty),
  • magazynowych (hale magazynowe, składy),
  • inwentarskich (stajnie, obory).

Istotne jest również doprecyzowanie, że części budynków wyodrębnione jako odrębne strefy pożarowe mogą wymagać osobnych instrukcji bezpieczeństwa, stosownie do specyfiki danej strefy i rodzaju zagrożeń. Takie rozróżnienie podkreśla, że ocena ryzyka pożarowego i wynikające z niej procedury bezpieczeństwa są ściśle powiązane z przeznaczeniem oraz sposobem użytkowania konkretnej części obiektu, co wymaga indywidualnego podejścia przy opracowywaniu IBP.

Włączenie do katalogu podmiotów odpowiedzialnych za tworzenie i wdrażanie IBP także użytkowników obok właścicieli i zarządców wzmacnia zasadę współodpowiedzialności za bezpieczeństwo pożarowe. Innymi słowy, każda osoba czy podmiot prowadzący działalność w danym obiekcie jest zobowiązany do przestrzegania oraz realizacji środków określonych w instrukcji bezpieczeństwa pożarowego.

§ 6 ust. 2: Obowiązkowe elementy Instrukcji Bezpieczeństwa Pożarowego

Przepis ten wylicza dziewięć kluczowych elementów, które każda Instrukcja Bezpieczeństwa Pożarowego (IBP) musi zawierać⁴. Ich pełne i rzetelne opracowanie wymaga uwzględnienia szczególnych uwarunkowań wynikających z przeznaczenia i użytkowania obiektu:

  1. Warunki ochrony przeciwpożarowej
    Muszą obejmować przeznaczenie obiektu, sposób jego eksploatacji, prowadzone procesy technologiczne, zasady magazynowania oraz warunki techniczne, w tym ewentualne ryzyko wybuchu⁴. Przykładowo, w zakładach produkcyjnych konieczne jest szczegółowe opisanie procesów technologicznych i właściwości pożarowych używanych materiałów⁶.
  2. Określenie wyposażenia w urządzenia przeciwpożarowe i gaśnice
    Obejmuje wskazanie wymaganych urządzeń (m.in. systemów alarmowych, hydrantów), typów i liczby gaśnic oraz metod ich kontroli technicznych i konserwacji⁴. Czynności te powinny być wykonywane zgodnie z Polskimi Normami i zaleceniami producentów⁶.
  3. Sposoby postępowania na wypadek pożaru i innych zagrożeń
    Instrukcja musi precyzować procedury reagowania w razie pożaru lub innych sytuacji awaryjnych, takie jak alarmowanie, ewakuacja i udzielanie pierwszej pomocy⁴.
  4. Sposoby zabezpieczenia prac niebezpiecznych pod względem pożarowym
    Jeżeli w obiekcie wykonuje się prace zwiększające ryzyko wybuchu lub pożaru (np. spawalnicze), konieczne jest określenie metod ich bezpiecznego przeprowadzenia i kontroli⁴.
  5. Warunki i organizacja ewakuacji ludzi oraz praktyczne sposoby jej sprawdzania
    Należy szczegółowo opisać rozmieszczenie dróg ewakuacyjnych, wyjść awaryjnych, lokalizację punktów zbiórki oraz procedury związane z próbnymi ewakuacjami⁴.
  6. Sposoby zapoznania użytkowników obiektu z przepisami przeciwpożarowymi oraz treścią instrukcji
    IBP powinna definiować, w jaki sposób użytkownicy obiektu (w tym pracownicy) zostaną poinformowani o zasadach wynikających z przepisów i z samej instrukcji⁴.
  7. Zadania i obowiązki w zakresie ochrony przeciwpożarowej osób będących stałymi użytkownikami obiektu
    Konieczne jest jasno sprecyzowanie kompetencji i obowiązków pracowników oraz innych osób na stałe korzystających z obiektu, tak aby każdy wiedział, za co odpowiada w obszarze bezpieczeństwa pożarowego⁴.
  8. Plany obiektów
    Muszą uwzględniać położenie obiektu oraz terenu przyległego, zawierać informacje o powierzchni, wysokości i liczbie kondygnacji, odległościach od sąsiednich budynków, gęstości obciążenia ogniowego, strefach zagrożenia wybuchem, warunkach ewakuacji, rozmieszczeniu gaśnic i urządzeń ppoż., lokalizacji kurków instalacji gazowej czy też dróg dojazdowych dla służb ratowniczych⁴.
  9. Wskazanie osób lub podmiotów opracowujących instrukcję
    Należy podać dane osób lub firm, które ponoszą odpowiedzialność za opracowanie IBP⁴.

Tak szeroki zakres wymagań potwierdza, że przygotowanie instrukcji odpowiadającej realnym potrzebom danego obiektu wymaga dogłębnej wiedzy z zakresu ochrony przeciwpożarowej, przepisów budowlanych oraz charakteru prowadzonej działalności⁴. Konieczność włączenia planów budynków podkreśla wagę wizualizacji informacji o bezpieczeństwie pożarowym zarówno dla użytkowników obiektu, jak i służb ratowniczych⁴. Wspomniane ryzyko wybuchu wskazuje z kolei, iż w przypadku specyficznych obiektów (np. o profilu przemysłowym) może być potrzebna bardziej zaawansowana ocena zagrożeń i wdrożenie specjalistycznych środków bezpieczeństwa⁴.

Dla jakich obiektów nie jest wymagana Instrukcja Bezpieczeństwa Pożarowego?

Zgodnie z przepisami prawa, Instrukcja Bezpieczeństwa Pożarowego (IBP) nie jest obowiązkowa w odniesieniu do budynków lub ich wydzielonych stref pożarowych niespełniających kryterium występowania strefy zagrożenia wybuchem, jeżeli zarazem:

  • Kubatura brutto w przypadku budynków (lub ich części) nie przekracza 1000 m³, z wyłączeniem budynków inwentarskich,
  • Kubatura brutto budynków inwentarskich nie przekracza 1500 m³ (np. mniejsze obory, stajnie, kurniki),
  • Powierzchnia strefy pożarowej w obiektach innych niż budynki (np. składowiskach otwartych, wiatach) nie przekracza 1000 m².

Należy podkreślić, że zwolnienie z wymogu opracowania IBP nie zwalnia właścicieli, zarządców czy użytkowników z obowiązku zapewnienia właściwego poziomu bezpieczeństwa pożarowego. W praktyce oznacza to konieczność stosowania innych środków ochrony przeciwpożarowej, w tym przestrzegania ogólnych zasad ppoż. określonych w obowiązujących przepisach.

Obowiązek przekazania IBP do Państwowej Straży Pożarnej

§ 6 ust. 2 Rozporządzenia stanowi również, że część IBP dotycząca warunków ochrony przeciwpożarowej (§ 6 ust. 1 pkt 1) oraz plany budynków (§ 6 ust. 1 pkt 8) muszą być przekazane właściwemu miejscowo komendantowi powiatowemu (miejskiemu) Państwowej Straży Pożarnej w celu wykorzystania ich do planowania, organizacji i prowadzenia działań ratowniczych. Ten obowiązek dotyczy przede wszystkim obiektów i terenów wymienionych w § 28 ust. 1 Rozporządzenia, które zazwyczaj obejmują większe i bardziej złożone obiekty 4. Komendant powiatowy PSP może zwolnić właściciela, zarządcę lub użytkownika obiektu z tego obowiązku, jeżeli nie spowoduje to niespełnienia wymagań operacyjnych straży. Może również zażądać uzupełnienia przekazanych dokumentów w uzasadnionych przypadkach 7.

Obowiązkowe elementy Instrukcji Bezpieczeństwa Pożarowego – IBP

Poniższa tabela przedstawia rozszerzone opisy poszczególnych elementów Instrukcji Bezpieczeństwa Pożarowego (IBP), wskazanych w § 6 ust. 1 Rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 7 czerwca 2010 r. w sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków, innych obiektów budowlanych i terenów (Dz.U. z 2023 r. poz. 822). W każdej pozycji odniesiono się do konkretnych aspektów i wymagań wynikających z przepisów.

Element Instrukcji Bezpieczeństwa Pożarowego (IBP)Opis szczegółowy
Warunki ochrony przeciwpożarowej
(§ 6 ust. 1 pkt 1)		– Charakterystyka pożarowa obiektu: przeznaczenie, sposób użytkowania, używane materiały i procesy technologiczne.
– Ocena zagrożenia wybuchem (o ile dotyczy): wskazanie, czy w budynku występują strefy zagrożenia wybuchem oraz określenie warunków, w jakich mogą one powstać.
– Rodzaj i właściwości substancji palnych (np. ich temperatura zapłonu).
– Uwzględnienie zagrożeń specyficznych dla danej działalności (np. magazynowanie materiałów niebezpiecznych).
Określenie wyposażenia w urządzenia przeciwpożarowe i gaśnice
(§ 6 ust. 1 pkt 2)		– Rodzaje i liczba urządzeń przeciwpożarowych wymaganych przez przepisy (np. systemy wykrywania i sygnalizacji pożaru, systemy oddymiania, stałe urządzenia gaśnicze, hydranty).
– Typy i rozmieszczenie gaśnic oraz częstotliwość ich przeglądów i konserwacji (z uwzględnieniem Polskich Norm lub wytycznych producenta).
– Planowany harmonogram kontroli technicznych urządzeń ppoż. oraz odpowiedzialność za ich prawidłowe utrzymanie.
Sposoby postępowania na wypadek pożaru i innego zagrożenia
(§ 6 ust. 1 pkt 3)		– Procedury alarmowania (kto ogłasza alarm, w jaki sposób, za pomocą jakich środków).
– Instrukcje dotyczące bezpiecznej ewakuacji osób przebywających w obiekcie (kolejność działań, priorytety).
– Wytyczne w zakresie organizowania pierwszej pomocy poszkodowanym (np. wskazanie lokalizacji zestawów pierwszej pomocy i osób przeszkolonych).
– Szczególne procedury działania w razie innych zdarzeń (np. awaria instalacji gazowej, zagrożenie chemiczne).
Sposoby zabezpieczenia prac niebezpiecznych pod względem pożarowym (§ 6 ust. 1 pkt 4)– Wskazanie procedur przy pracach takich jak spawanie, cięcie termiczne, używanie otwartego ognia, a także prace z materiałami łatwopalnymi lub wybuchowymi.
– Określenie wymogów dot. wyznaczania stref bezpiecznych, stosowania ekranów ochronnych, gaśnic itp.
– Wskazanie środków zabezpieczających (np. nadzór przeciwpożarowy w trakcie i po zakończeniu prac).
Warunki i organizacja ewakuacji ludzi oraz praktyczne sposoby ich sprawdzania
(§ 6 ust. 1 pkt 5)		– Wyznaczenie dróg ewakuacyjnych, wyjść awaryjnych, punktów zbiórki i sposobów ich oznakowania (zgodnie z Polskimi Normami).
– Określenie procedur przeprowadzania ewakuacji w różnych scenariuszach zagrożeń (pożar, awaria instalacji, zagrożenie chemiczne).
– Metody organizacji ćwiczeń ewakuacyjnych: częstotliwość, sposób dokumentowania i oceny rezultatów.
– Wskazanie osób odpowiedzialnych za koordynację i nadzór nad ewakuacją.
Sposoby zapoznania użytkowników obiektu z przepisami przeciwpożarowymi oraz treścią instrukcji
(§ 6 ust. 1 pkt 6)		– Formy i częstotliwość szkoleń z zakresu ochrony przeciwpożarowej: szkolenia wstępne, okresowe, instruktaże stanowiskowe.
– Dodatkowe materiały informacyjne: np. tablice i znaki informacyjne, wyciągi z przepisów, instrukcje pisemne rozmieszczone w pomieszczeniach ogólnodostępnych.
– Procedura potwierdzania znajomości przepisów przez pracowników, najemców czy gości (np. podpisy w rejestrze szkoleń).
Zadania i obowiązki w zakresie ochrony przeciwpożarowej dla osób będących ich stałymi użytkownikami
(§ 6 ust. 1 pkt 7)		– Wyznaczenie konkretnych osób odpowiedzialnych za prewencję, alarmowanie, prowadzenie ewakuacji i podstawową obsługę urządzeń ppoż.
– Zakres obowiązków pracowników w codziennej eksploatacji obiektu (np. kontrola drożności dróg ewakuacyjnych, zgłaszanie usterek sprzętu przeciwpożarowego).
– Procedura egzekwowania przestrzegania przepisów i zasad ppoż. (m.in. upomnienia służbowe, system kar lub nagród).
Plany obiektów
(§ 6 ust. 1 pkt 8)		– Rzuty kondygnacji zawierające dane m.in. o powierzchni, wysokości, liczbie kondygnacji, odległościach od sąsiednich obiektów.
– Oznaczenie dróg ewakuacyjnych, stref pożarowych, hydrantów, urządzeń przeciwpożarowych, kurków gazowych, stref zagrożenia wybuchem itp.
– Plan sytuacyjny terenu, uwzględniający dojazdy i drogi pożarowe (dla służb ratowniczych).
– Parametry pożarowe substancji palnych, gęstość obciążenia ogniowego w poszczególnych strefach.
Wskazanie osób lub podmiotów opracowujących instrukcję
(§ 6 ust. 1 pkt 9)		– Nazwa firmy lub imię i nazwisko specjalisty uprawnionego do sporządzania IBP (np. inspektor bądź rzeczoznawca ds. zabezpieczeń przeciwpożarowych).
– Dane kontaktowe, które umożliwią w przyszłości konsultacje czy ewentualne aktualizacje dokumentu.
– Informacja o kwalifikacjach osób opracowujących instrukcję (certyfikaty, uprawnienia).

Dodatkowe uwagi

  • Wysoki poziom szczegółowości wymagany w Rozporządzeniu (zwłaszcza w zakresie planów obiektów i procedur postępowania) oznacza, że sporządzenie prawidłowej IBP wymaga fachowej wiedzy z dziedziny ochrony przeciwpożarowej, przepisów budowlanych oraz specyfiki danej działalności.
  • Regularna aktualizacja IBP (co najmniej raz na dwa lata bądź po każdej istotnej zmianie warunków ppoż.) jest niezbędna, by instrukcja zawsze odzwierciedlała faktyczne zagrożenia i aktualny stan zabezpieczeń w obiekcie.
  • Ryzyko wybuchu i stosowanie bardziej zaawansowanych środków bezpieczeństwa dotyczą przede wszystkim obiektów przemysłowych, w których wykorzystywane są substancje niebezpieczne. W takich przypadkach zalecana jest dodatkowa ekspertyza specjalistyczna.

Czy szkolenia przeciwpożarowe są obowiązkowe?

Szkolenia przeciwpożarowe są w Polsce obowiązkowe, co bezpośrednio wynika z przepisów prawa – w szczególności z Kodeksu pracy, Ustawy o ochronie przeciwpożarowej oraz Rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji w sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków. Pracodawcy mają prawny obowiązek przeprowadzania zarówno szkoleń wstępnych dla nowo zatrudnionych pracowników, jak i szkoleń okresowych dla całej załogi.

Identyfikacja osób objętych szkoleniem i harmonogram

Zasadniczo wszyscy pracownicy (niezależnie od stanowiska czy stażu) są zobowiązani do uczestnictwa w szkoleniach przeciwpożarowych⁽¹⁴⁾. Osoby nowo zatrudnione muszą odbyć szkolenie wstępne, będące integralnym elementem szkolenia BHP, najczęściej w ciągu pierwszych kilku miesięcy pracy⁽¹⁴⁾. Dodatkowo, przepisy nakładają na pracodawców obowiązek organizowania szkoleń okresowych – częstotliwość zależy od charakteru pracy i poziomu zagrożenia pożarowego⁽¹⁴⁾. Pracodawca jest również odpowiedzialny za zapoznanie pracowników z przepisami ppoż. i procedurami postępowania w sytuacjach awaryjnych⁽¹⁾.

Zakres i rodzaje szkoleń przeciwpożarowych

W ramach szkoleń BHP obejmujących ochronę przeciwpożarową wyróżnia się:

  • Szkolenia wstępne ogólne – wprowadzające w podstawowe zagadnienia BHP, zasady zapobiegania pożarom i procedury ewakuacyjne⁽¹²⁾.
  • Instruktaż stanowiskowy – skupiający się na ocenie i eliminacji ryzyk pożarowych związanych z konkretnym stanowiskiem oraz używanym sprzętem⁽¹²⁾.
  • Szkolenia okresowe – regularnie powtarzane, w celu aktualizacji i utrwalenia wiedzy z uwzględnieniem zmian w przepisach i technologiach⁽¹²⁾.

Typowa tematyka obejmuje identyfikację potencjalnych źródeł zapłonu, zapobieganie pożarom, zasady alarmowania, ewakuację, lokalizację i wykorzystanie sprzętu gaśniczego, a także podstawowe zasady pierwszej pomocy⁽¹⁵⁾. Prowadzenie szkoleń powinno być realizowane przez wykwalifikowanych specjalistów lub inspektorów ochrony przeciwpożarowej z odpowiednim doświadczeniem⁽¹⁷⁾.

Tworzenie i aktualizacja Instrukcji Bezpieczeństwa Pożarowego

Podstawową zasadą przy opracowywaniu Instrukcji Bezpieczeństwa Pożarowego (IBP) jest jej ścisłe dostosowanie do specyfiki danego budynku i charakteru jego użytkowania⁽⁵⁾. Przygotowanie instrukcji zazwyczaj obejmuje kilka etapów:

  1. Analiza obiektu – uwzględniająca przeznaczenie, kubaturę, rozkład pomieszczeń, liczbę osób i materiały zastosowane w konstrukcji.
  2. Identyfikacja zagrożeń pożarowych – w szczególności potencjalnych źródeł zapłonu oraz materiałów łatwopalnych.
  3. Ocena istniejących środków ochrony przeciwpożarowej – w tym urządzeń, systemów ppoż. oraz odporności ogniowej konstrukcji.
  4. Opracowanie procedur – obejmujących zapobieganie pożarom, reakcję na zagrożenia i organizację ewakuacji.
  5. Stworzenie planów budynku – z uwzględnieniem informacji o instalacjach, strefach pożarowych, drogach ewakuacyjnych i punktach rozmieszczenia sprzętu ppoż.
  6. Ustalenie odpowiedzialności – wskazanie osób bądź zespołów zarządzających bezpieczeństwem ppoż. i aktualizacja danych kontaktowych.
  7. Weryfikacja i zatwierdzenie dokumentu – dokonywane przez osoby kompetentne, np. inspektora ochrony przeciwpożarowej czy rzeczoznawcę do spraw zabezpieczeń ppoż.

W praktyce, przygotowanie IBP wymaga udziału wykwalifikowanych specjalistów z dziedziny ochrony przeciwpożarowej i przepisów budowlanych, a także doświadczenia w ocenie ryzyka ⁵, ⁶.

Wymagania prawne dotyczące aktualizacji IBP

Zgodnie z przepisami, Instrukcja Bezpieczeństwa Pożarowego musi być aktualizowana co najmniej raz na dwa lata ⁵. Konieczność jej modyfikacji zachodzi również w sytuacjach, gdy w obiekcie następują zmiany wpływające na warunki ochrony przeciwpożarowej – takich jak:

  • zmiana przeznaczenia (np. adaptacja pomieszczeń biurowych na przedszkole)⁽⁷⁾,
  • przebudowa lub rozbudowa budynku ¹⁹,
  • modyfikacja procesów technologicznych lub zmiana rodzaju używanych materiałów (zwłaszcza w zakładach przemysłowych) ⁷,
  • zmiany w obowiązujących przepisach przeciwpożarowych ⁵.

Każda dokonana aktualizacja IBP powinna być właściwie udokumentowana ¹⁹, aby zapewnić pełną przejrzystość i zgodność z obowiązującymi regulacjami. Regularne weryfikowanie i odświeżanie treści instrukcji gwarantuje, że odzwierciedla ona bieżący poziom zabezpieczeń ppoż. w budynku i pozostaje w pełni zgodna z aktualnymi przepisami ²⁰.

Podsumowanie

Przeprowadzona analiza prawna jednoznacznie wskazuje na kluczową rolę instrukcji bezpieczeństwa pożarowego i obowiązkowych szkoleń przeciwpożarowych w systemie ochrony przeciwpożarowej w Polsce. Zarówno posiadanie kompleksowej i aktualnej IBP, dostosowanej do specyfiki danego obiektu, jak i zapewnienie odpowiedniego przeszkolenia wszystkich pracowników w zakresie bezpieczeństwa pożarowego, stanowią nie tylko wymóg prawny, ale przede wszystkim fundament skutecznej ochrony życia i mienia przed zagrożeniem pożarowym. Niedopełnienie tych obowiązków niesie za sobą poważne konsekwencje prawne i finansowe. W związku z tym, profesjonaliści zajmujący się tworzeniem i aktualizacją IBP oraz pracodawcy odpowiedzialni za bezpieczeństwo swoich pracowników, powinni na bieżąco śledzić wszelkie zmiany w przepisach prawa oraz korzystać z oficjalnych źródeł informacji, aby zapewnić pełną zgodność z obowiązującymi regulacjami i tym samym zagwarantować najwyższy poziom bezpieczeństwa.

Literatura

  1. Ustawa o ochronie przeciwpożarowej – LexLege, otwierano: marca 25, 2025, https://lexlege.pl/ustawa-o-ochronie-przeciwpozarowej/art-4/
  2. www.zzsflorian.pl, otwierano: marca 25, 2025, https://www.zzsflorian.pl/images/file/prawo/ustawy/ustawa_o_ochronie_przeciw_pozarowej.pdf
  3. Ochrona przeciwpożarowa. – Dz.U.2025.188 t.j. – OpenLEX, otwierano: marca 25, 2025, https://sip.lex.pl/akty-prawne/dzu-dziennik-ustaw/ochrona-przeciwpozarowa-16794312
  4. Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji w sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków, innych obiektów budowlanych i terenów – ochr. p. poż. – LexLege, otwierano: marca 25, 2025, https://lexlege.pl/rozporzadzenie-ministra-spraw-wewnetrznych-i-administracji-w-sprawie-ochrony-przeciwpozarowej-budynkow-innych-obiektow-budowlanych-i-terenow/
  5. Instrukcja bezpieczeństwa pożarowego – wymagania i zawartość – Inwestycje.plus, otwierano: marca 25, 2025, https://www.inwestycje.plus/instrukcja-bezpieczenstwa-pozarowego-wymagania-i-zawartosc/
  6. Instrukcja bezpieczeństwa pożarowego (IBP) Informacje podstawowe – Gov.pl, otwierano: marca 25, 2025, https://www.gov.pl/attachment/9245f0c8-f157-4518-b332-9ccd19871f71
  7. [Instrukcja bezpieczeństwa pożarowego] – § 6. – Ochrona przeciwpożarowa budynków, innych obiektów budowlanych i terenów. – Dz.U.2023.822 t.j. – LEX, otwierano: marca 25, 2025, https://sip.lex.pl/akty-prawne/dzu-dziennik-ustaw/ochrona-przeciwpozarowa-budynkow-innych-obiektow-budowlanych-i-terenow-17626053/par-6
  8. Instrukcja bezpieczeństwa pożarowego – przepisy, kiedy wymagana – Szkolenie BHP, otwierano: marca 25, 2025, https://www.bhp-ciolka.com.pl/instrukcja-bezpieczenstwa-pozarowego-co-mowia-przepisy-i-kiedy-jest-wymagana/
  9. Sporządzanie i aktualizacja Instrukcji Bezpieczeństwa Pożarowego Wrocław, Opole, Katowice – Astra, otwierano: marca 25, 2025, https://gasnice-astra.pl/sporzadzanie-i-aktualizacja-instrukcji-bezpieczenstwa-pozarowego/
  10. Instrukcja bezpieczeństwa pożarowego – kto musi ją mieć i kto może ją wykonać?, otwierano: marca 25, 2025, https://sqda.pl/instrukcja-bezpieczenstwa-pozarowego/
  11. Instrukcja bezpieczeństwa pożarowego – kiedy jest wymagana? – EHS Consulting, otwierano: marca 25, 2025, https://ehsconsulting.pl/instrukcja-bezpieczenstwa-pozarowego-kiedy-jest-wymagana/
  12. Rozporządzenie Ministra Gospodarki I Pracy w sprawie szkolenia w …, otwierano: marca 25, 2025, https://lexlege.pl/rozporzadzenie-ministra-gospodarki-i-pracy-w-sprawie-szkolenia-w-dziedzinie-bezpieczenstwa-i-higieny-pracy/
  13. Szkolenie w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy. – Dz.U …, otwierano: marca 25, 2025, https://sip.lex.pl/akty-prawne/dzu-dziennik-ustaw/szkolenie-w-dziedzinie-bezpieczenstwa-i-higieny-pracy-17119606
  14. Czy szkolenie przeciwpożarowe jest obowiązkowe? – KWP Poland, otwierano: marca 25, 2025, https://kwp.com.pl/czy-szkolenie-przeciwpozarowe-jest-obowiazkowe/
  15. Szkolenie przeciwpożarowe – o czym trzeba pamiętać? – Aplikuj.pl, otwierano: marca 25, 2025, https://www.aplikuj.pl/porady-dla-pracownikow/205/szkolenie-przeciwpozarowe-o-czym-trzeba-pamietac
  16. Szkolenie PPOŻ. Jak wygląda i czy jest obowiązkowe? – Sebal, otwierano: marca 25, 2025, https://www.sebal-bhp.pl/blog/22-szkolenie-ppoz-jak-wyglada-i-czy-jest-obowiazkowe
  17. Czy pracodawca ma obowiązek szkolenia pracowników w zakresie ochrony przeciwpożarowej i ewakuacji? – BHP PROTEX – Szeroki zakres szkoleń BHP, otwierano: marca 25, 2025, https://bhp-protex.pl/czy-pracodawca-ma-obowiazek-szkolenia-pracownikow-w-zakresie-ochrony-przeciwpozarowej-i-ewakuacji/
  18. Czy szkolenie PPOŻ jest obowiązkowe? Co ile lat, jak często? – Straż Grupa Serwisowa, otwierano: marca 25, 2025, https://strazserwis.pl/czy-szkolenie-ppoz-jest-obowiazkowe-co-ile-lat-jak-czesto/
  19. Kiedy wymagana jest aktualizacja instrukcji bezpieczeństwa pożarowego? – FireFlow, otwierano: marca 25, 2025, https://fireflow.pl/blog/porady-i-przepisy/kiedy-wymagana-jest-aktualizacja-instrukcji-bezpieczenstwa-pozarowego
  20. Aktualizacja instrukcji bezpieczeństwa pożarowego – co ile lat należy ją przeprowadzić?, otwierano: marca 25, 2025, https://ehsconsulting.pl/aktualizacja-instrukcji-bezpieczenstwa-pozarowego-co-ile-lat-nalezy-ja-przeprowadzic/
  21. Kary za nie przestrzeganie przepisów ppoż? – AskarProtect – inżynieria Bezpieczeństwa, otwierano: marca 25, 2025, https://askarprotect.pl/aktualnosci/aktualnosci/kary-za-nie-przestrzeganie-przepisow-ppoz
  22. Aktualizacja instrukcji bezpieczeństwa pożarowego – kiedy i dlaczego jest konieczna?, otwierano: marca 25, 2025, https://fireexit.pl/aktualizacja-instrukcji-bezpieczenstwa-pozarowego-kiedy-i-dlaczego-jest-konieczna/
  23. Co grozi za naruszenie zasad BHP i przepisów ochrony przeciwpożarowej?, otwierano: marca 25, 2025, https://poradnikprzedsiebiorcy.pl/-co-grozi-za-naruszenie-zasad-bhp-i-przepisow-ochrony-przeciwpozarowej
  24. Wyjaśnienia – Komenda Główna Państwowej Straży Pożarnej – Portal Gov.pl, otwierano: marca 25, 2025, https://www.gov.pl/web/kgpsp/wyjasnienia
  25. Program szkolenia inspektorów ochrony przeciwpożarowej, otwierano: marca 25, 2025, https://sapsp.pl/images/Program_szkolenia_inspektor%C3%B3w_ochrony_przeciwpo%C5%BCarowej_zmienione.pdf
  26. KOMENDA GŁÓWNA PAŃSTWOWEJ STRAŻY POŻARNEJ – OSP Nowy Targ, otwierano: marca 25, 2025, http://www.osp.nowytarg.pl/pliki/szkolenia/KG_PSP.pdf
  27. Zasady Organizacji Szkoleń Członków Ochotniczych Straży Pożarnych Biorących Bezpośredni Udział w Działaniach Ratowniczych – ZOSP RP, otwierano: marca 25, 2025, https://zosprp.pl/wp-content/uploads/2022/01/Zasady_OS_OSP_2015.pdf
  28. Program szkolenia aktualizującego inspektorów ochrony przeciwpożarowej, otwierano: marca 25, 2025, https://apoz.edu.pl/wp-content/uploads/2024/01/Program-SIOPa_15.06.2021.pdf